Iedereen kan een molen onderhouden, het is slechts een kwestie van genoeg tips te krijgen. Hier heeft u er 25.
Alles begint bij de voorbereiding.
Tip 1: leg uw gereedschap uit.
Dat geeft uzelf een beeld van de operatie en de nodige stappen. Op de molen heeft het een psychologische invloed: zo van “Als ik stil blijf liggen en meewerk, valt het waarschijnlijk wel mee.” Het is zoals bij de tandarts in de stoel liggen.
Tip 2: zorg voor een zuivere werkplek met veel licht.
Neem er desnoods een bureaulamp bij.
Tip 3: zet een tas thee, ga kakken, en zet desnoods wat muziek op.
Het kan een friemelwerk zijn, en dan is het belangrijk dat je gerelaxeerd kan blijven.
Tip 4: geen muziek met een te harde beat, zuiver instrumentaal is het beste.
Zoals The Ventures, of klassieke muziek als u dat kan verdragen.
Allright. Klaar voor de start!
Tip 5: niet alles moet gelijktijdig uit mekaar. Je kan in stappen werken.
Laat ons beginnen bij de zwengel en het handvat. Dat kan dan terug in mekaar en opzij gelegd worden. Dan doen we het beugelmechanisme: uit mekaar, reinigen, smeren, en terug in mekaar. En als we dan als laatste de tandwielkast openhalen, liggen er geen 1000 onderdelen op de operatietafel.
Dus: we draaien de zwengel af. Op de meeste modern molens gaat dat door simpelweg achteruit te zwengelen. En de spoel losmaken is een kwestie van de slip helemaal los te draaien.
In het handvat zitten lagers, en die voelen wat krokant aan. Dus dat mag uit mekaar.
In het handvat zit een sierdopje geklemd, dat kan je er uit trekken met een pincet of een haak. Het dopje kan er ook vanzelf uitvallen, altijd leuk als dat op de fiets gebeurt.
Achter de sierdop zit een kruiskopschroef verzonken. Die mag er uit.
Wat nu, Shimano? 1 Lager en 1 Teflon bus?! In een molen van 160€ een paar centiemen besparen door een kogellager minder te gebruiken, dat is provocerend. Dat is de goede merknaam uitmelken.
Licht geprovoceerd maar nog steeds relaxed doen we verder: vuil verwijderen en indien nodig bijsmeren. En dat stuk verdwaalde braid moet daar ook niet tussen zitten.
En dan mag dat terug in mekaar.
Tip 6: Schroeven mogen even vast als ze stonden.
Let dus even op bij het demonteren, en kweek een gevoel voor hoeveel kracht er moet gezet worden op een bepaalde schroef.
Tip 7: let op de shims!
Shims zijn hele dunne metalen ringen, rondellen in het plat Vlaams. Die moeten terug op hun plaats. Die hebben ook de gewoonte van te blijven plakken, en op onverwachte momenten van de tafel te vallen. Echte bastards dus.
Het valt op dat shims overal aanwezig zijn, ook in het handvat. Dat is een constructietechnische oplossing: Shimano maakt het handvat iets te dun, en vult de speling op met 1 of 2 dunne shims. Dat is technisch perfect OK, maar het is anderzijds ook toegeven dat de spuitgietprocessen goedkoop en slordig zijn.
Deze molen is trouwens van het modeljaar 2017/2018, familie van zijn grote broer die we al eens uit mekaar gehaald hebben. Hij heeft er een klein seizoen opzitten, met 1 of 2 sessies in de regen, en wat vorst. Dat zou een fluitje van een cent moeten zijn, maar hij draait toch niet meer zo soepel als in het begin. Vandaar: alles open, behalve de lijnroller.
Tip 8: Als het goed is, kan je het alleen slechter maken.
Een chirurg opereert ook alleen maar als hij zeker weet dat hij de patient beter gaat maken. Er is altijd een risico verbonden aan de boel open te leggen.
In dit geval: de lijnroller loopt nog soepel en is niet vuil, dus die mag dicht blijven.
Ervaren pijpers kennen dit wel: een soort kruising van ijzerdraad en een wattenstaafje, om pijpstelen schoon te maken. Werkt geweldig goed.
Tip 10: remreiniger!
Een spuitbus kost enkele euros bij de autospeciaalzaak, en is het efficiëntste ontvettingsmiddel. Zeker in combinatie met andersmans tandenborstel.
Tip 11: gebruik bij voorkeur andermans tandenborstel.
Tip 12: excuses tellen niet.
Het kan ook met keukenpapier, wattenstaafjes en zeepsop. Of babydoekjes.
Tip 13: probeer de buitenkant proper te hebben voor je de binnenkant openlegt.
Net zoals bij een operatie: daar wordt ook eerst alles geschoren en ontsmet. Vuil kan ook van je handen en werktuigen komen.
Tip 14: borstel het vuil WEG. Nooit naar binnen.
Tussen de tips door gaan we ook nog werken. Het beugelmechanisme klinkt krokant, dus dat mag open. Het vuil aan de buitenkant is weggeborsteld, dus de schroef mag los.
Tip 15: pas op voor rondvliegende onderdelen!
Hier is er zo eentje: dit pinnetje zit opgespannen door een veer. Rustig opendoen dus.
Hier is ook te zien dat het scharnierpunt gewoon plastic op plastic is. Het is ook al een beetje ingesleten.
Tip 16: siliconenvet is vriendelijk voor plastic en rubber. Of siliconenspray.
De beste, meest smerende vetten, kunnen rubber aanvreten na verloop van tijd. Siliconenvet niet.
Bemerk het shimmetje op de schroef. Moet ook gereinigd worden met remreiniger. En terug monteren.
De andere kant van het beugelmechanisme is interessant: hier zit de veer! Dat is een interessante ontwikkeling in modern molens met lichte rotors: de veer wordt aan de andere kant gestoken, om balanceergewicht te geven tegenover de lijnroller. Slim! Werkt alleen met een 1-delige, stevige beugel natuurlijk.
Om te herhalen wat we bij de 2500 Stradic ook al gemerkt hebben: Shimano steekt extra geld in engineering, maar beknibbelt op materialen, mallen, processen, schroefjes,…
De kant met de veer is gevaarlijk! Zie tip 15. Je kan best het beugelmechanisme openprutsen, en stevig vasthouden en wegdraaien.
Zelfde verhaal: rustig vuil verwijderen en terug assembleren. Maar dat is moelijk natuurlijk, met die veer.
Kijk, terug een shim. Een vuile shim! Zoals gezegd: deze dirty bastards zitten overal, en zijn goed verstopt.
Tip 17: bekijk deel A, bekijk deel B, en het is net zoals een puzzel. In 3D.
Er zijn altijd uitstulpingen en instulpingen die maar op 1 manier in mekaar passen. In dit geval: de veer gaat in het passend gat, en de 2 uitstulpingen vormen de aanslag. In plat Vlaams: den butée.
Als de beugel terug geassembleerd is, kunnen we verder. Eens kijken wat er allemaal onder de spoel zit.
Dit zijn de rondellen onder de spoel. Zo heb je er een paar extra gekregen in de doos, voor als je niet tevreden bent over de opspoeling. Die trek je er gewoon af.
Dan de bastard inbus bout, maar 0.3mm of zoiets. Die schroevendraaier heeft niemand thuis liggen. Maar het boutje zit niet vast, waarschijnlijk draait het wel los als je er met een naald ingaat. Wij gaan het te lijf met een aangepaste 1.5mm inbussleutel.
Tip 18: leg de onderdelen ‘in perspectief’ op tafel. Zo weet je van waar ze komen.
In dit geval ligt de molen met de spoel links. Dus alle onderdelen volgen deze oriëntatie.
Dan de borging van de grote centrale moer. Dit is een plastic kapje dat met 2 minimini schroefjes vast zit. Die moeten helemaal niet vast aangedraaid worden.
En een jointke. Een rubberen afdichting voor de as.
Als de borging uit de weg is, kan je de central moer losdraaien, RECHTSOM! Dat staat ook in de rotor gegoten. Met een steeksleutel van 11mm, of met de tang.
De spoel valt er dan af.
Wel even opletten voor wat losse onderdelen. Er is een metalen verstevigingsring, en de binnenste lagerschaal van de anti-retourlager. Even opletten in welke richting ze zitten.
Dat leggen we allemaal in volgorde op de tafel.
Dit is de anti-retour lager, die kan er af, maar moet niet. Hij zat goed afgedicht, dus er is geen vuil ingekropen. Hier mag enkel siliconenvet of hele lichte olie aan!
Om in de tandwielkast te geraken, moet het achterste sierkapje er af. Wederom, dit is bij de meeste modern molens zo gemaakt.
Plop! Ook het afdekkapje en het mini torx schroefje Mogen in formatie gaan liggen.
De tandwielkast bestaat uit 2 helften, de carteurs, en zitten vast met 4 schroeven. 2 Torx, 2 kruis.
1 Carterhelft hangt aan de molenvoet vast, de andere helft niet. Het is altijd spannend om te zien in welke helft de tandwielen zitten.
Hier is het ook weer opletten geblazen: dat wigvormig stukje is de helling die de beugel toeklapt als je begint te zwengelen. Dat stukje zit ingeklemd tussen de 2 helften, en wil soms ontsnappen.
Tip 19: pros verwijderen deze wig en klappen de beugel altijd handmatig dicht.
Aan de pinion zit ook een rubberen halfmaanvormige dichting, die wil ook soms ontsnappen.
Tip 20: onderdelen die niet willen blijven zitten, kan je met vet ‘vastplakken’ bij montage.
Tip 21: je kan de achterkant van andermans tandenborstel aanscherpen om lagers te controleren.
Deze lagers bollen nog prima, geen geruis.
Tip 22: het kroontandwiel komt alleen los als de spoelas naar achteren zit. Soms moet je dus even doordraaien en dan pas trekken.
Tip 23: nooit forceren!
Als het niet gemakkelijk los komt, doe je iets verkeerd.
De inspectie ziet er goed uit, al wat we hier gaan doen, is wat extra vet opsmeren en terug toe doen. Extra vet dempt ruis en rammel, en zorgt voor een soepele gang.
Tip 24: grafietvet is goed voor zwaar belaste onderdelen.
Daarna mag de tandwielkast terug toe. Dat zou quasi vanzelf moeten gaan. Als er iets tegenwringt, zit er iets fout.
Tip 25: gaten kan je toesmeren met vet.
Ze zitten wel achter de afdekkap, maar toch… Dit zijn de gaten langs waar de geleidingsasjes kunnen worden verwijderd.
Dan mag de afdekkap er terug op.
En het anti-retour lager er terug in.
En wederom wat siliconenvet aan afdichtrubbers. Siliconenvet is gezond voor rubber.
Dan de centrale moet terug vast.
En siliconenvet ook aan die afdichting.
Bonustip: zwaartekracht werkt altijd! En altijd naar beneden!
Kleine k*tschroefjes kan je dus best ondersteboven plaatsen. Deze schroefjes zijn ook weer van bedenkelijke kwaliteit en heel klein. Het kan gewichtsbesparing zijn, het kan beknibbeling zijn op de kosten.
Dan kan de rest ook terug op de as: de slipratel en het miniminiinbusboutje.
En de spoelrondellen.
De zwengelas heeft ook een rubber afdichting die siliconenvet krijgt.
Extra bonustip: nooit vuile onderdelen invetten.
Dat is het ergste, dan wordt het vuil vastgehouden en schuurt alles uit. Eerst schoonmaken, dan invetten.
Klaar!
Extra bonus bonustip ter compensatie van tip 4: als niets meer past, op of in de doos zit een constructietekening.
